पोदार समावेशक शिक्षण सेलने कर्मचाऱ्यांसाठी ‘कायझेन’ जीवनशैलीचे मानसिक आरोग्य जागृती वेबिनार आयोजित

पुणे प्रतिनिधी,

“असमान जगात मानसिक आरोग्य” या विषयावर जागतिक मानसिक आरोग्य दिन साजरा

25 ऑक्टोबर २०२१:- पोदार समावेशक शिक्षण सेल (IEC) ने आपल्या कर्मचाऱ्यांमध्ये मानसिक आरोग्य जागरूकता पसरवण्यासाठी पुढाकार घेतला आहे. विभागाने या वर्षीच्या जागतिक मानसिक आरोग्य जागरूकता विषयाला स्पर्श करणारी मानसिक आरोग्य जागरूकता वेबिनार आयोजित केली आहे, “एक असमान जगातील मानसिक आरोग्य” ज्यामुळे ‘कायझेन’ जीवनशैली स्वीकारण्याची गरज निर्माण होते. दरवर्षी १० ऑक्टोबर, जागतिक मानसिक आरोग्य दिन हा जगभरात मानसिक आरोग्याच्या समस्यांविषयी जागरूकता वाढवणे आणि पसरवणे या ध्येयाने साजरा केला जातो.

या उपक्रमाबद्दल बोलताना, सर्वसमावेशक शिक्षण सेल (आयईसी) विभागाच्या प्रमुख अनुरीत सेठी म्हणाल्या कि, “जसे की आपल्याला माहित आहे की आपण विषमतेच्या जगात राहतो, लोकशाही असूनही आपला देश विविध स्तरांवर असमानतेला सामोरे गेला आहे. त्यात भर घालण्यासाठी कोरोना महामारीने प्रत्येक स्तरावर अंतर वाढवले आहे आणि अलीकडील संशोधन असे सूचित करते की अधिक असमान समाजांमध्ये मानसिक आरोग्य ही एक मोठी चिंता आहे. बरीच असमानता वर्चस्व आणि सामाजिक विषमता आणते. यात आमची स्थिती अधिकाधिक महत्त्वाची आहे. मानसशास्त्रीय भाषा वापरण्यासाठी, “सामाजिक मूल्यांकनाचा धोका” वाढतो. अधिक असमान समाजांमध्ये, आकडेवारी दर्शवते की स्थितीची चिंता सर्व उत्पन्न घटांमध्ये वाढते. लोक आम्हाला सक्षम आणि यशस्वी – किंवा अपयश म्हणून मानतात की नाही याबद्दल आम्ही सर्व अधिक चिंतित आहोत. स्वाभिमान आणि सामाजिक स्थितीसाठी, जेथे नकारात्मक निर्णय घेण्याची भीती तणावाचे एक मजबूत स्त्रोत बनते. तणाव नेहमीच मानसिक आरोग्याचे प्रश्न निर्माण करतो. त्यामुळे सतत बदलत्या काळात कायझेन जीवन स्वीकारण्याची गरज निर्माण होते. आयईसीमध्ये आमचा विश्वास आहे की प्रत्येक समस्या ‘कायझेन’साठी संधी देते- म्हणजे सुधारणेसाठी सतत बदल. ”

कायझेन लिव्हिंग म्हणजे काय?

या सतत बदलत्या आणि असमान जगात, आपल्याला स्थिर राहणे आणि तरीही स्वतःच्या चांगल्या आवृत्त्या बनणे आवश्यक आहे.

कैझेन ही एक जपानी संज्ञा आहे आणि हे तत्वज्ञान काई (बदल) आणि झेन (चांगले) या दोन जपानी संज्ञा एकत्र करते. या शब्दाचे सरलीकृत भाषांतर ‘चांगल्यासाठी बदल’ या वाक्यांशाच्या समतुल्य आहे. कैझेन वैयक्तिक वाढीसाठी एक जागरूक मंत्राचे अनुसरण करते. प्रत्येक दिवशी लहान आणि सातत्यपूर्ण वाढीसाठी ध्येय ठेवण्याचा विचार आहे. दिवसाला १% बदलण्याचे व्हिजन एखाद्या अडकलेल्या लोकांसाठी गोष्टी बदलू शकते. आपले दैनंदिन प्रयत्न आणि प्रगती अखेरीस महत्त्वपूर्ण परिणाम देईल.

आपण आपल्या दैनंदिन जीवनात कायझेनची ६ तत्त्वांचे पालन करून लागू करू शकतो:

१. क्रमवारी लावा आणि महत्वाचे नाही ते काढून टाका : आम्ही आमच्यासाठी काय महत्वाचे आहे याची क्रमवारी लावू शकतो आणि आपला वेळ घेणाऱ्या गोष्टींपासून मुक्त होऊ शकतो आणि आम्हाला अधिक उत्पादक होण्यास मदत करत नाही. त्याचप्रकारे, आपले मन अनुत्पादक विचार आणि भावनांपासून मुक्त करणे महत्वाचे आहे.

२. निरोगी निवडींसाठी ध्येय ठेवा: या रणनीतीचा वापर वाईट सवयी आणि मानसिक थकवणाऱ्या छंदांपासून मुक्त होण्यासाठी केला जाऊ शकतो. त्याऐवजी लक्षणीय आणि फायदेशीर जीवनशैली पर्यायांसह बदला जे तुमचे मन, शरीर आणि आत्मा शुद्ध करेल.

३. कामाचे आणि घराचे आयोजन: तुमचे काम आणि तुमचे घर दोन्ही व्यवस्थित करणे महत्त्वाचे आहे. म्हणून, कामावर आणि घरी तुमची सर्जनशीलता आणि लक्ष वाढवण्यासाठी, आनंदाला उधाण न देणाऱ्या गोष्टींपासून मुक्त होऊन तुमचे जीवन व्यवस्थित करा.

४. तुमच्या सपोर्ट सिस्टीमची पुन्हा उजळणी करणे: विषारी मैत्री आणि नातेसंबंधांपासून मुक्त होण्यासाठी ही पद्धत वापरा जी तुम्हाला मागे ठेवत आहेत. एकदा तुम्ही हे बंध तोडणे सुरू केले की तुम्ही अर्थपूर्ण संबंध आणि मनाला उत्तेजन देणारे छंद निर्माण करू शकता. आपल्या प्रियजनांसोबत दर्जेदार वेळ घालवल्याने तुमचा उत्साह वाढेल आणि तुमचा दृष्टिकोन सुधारेल. हे फायदे तुमच्या कामात दिसून येतील आणि तुमच्या आरोग्यासाठी देखील फायदेशीर ठरतील.

५. सतत सुधारणेसाठी शिस्त राखणे: सर्व दुर्गुणांपैकी सर्वात भयानक, विलंब लावतात. विलंब हा “आत्म-हानी” चा एक प्रकार आहे जो आळशीपणा आणि वाईट मनःस्थितीवर वाढतो. कायझेन तुम्हाला सध्याच्या क्षणी शिस्तबद्ध राहण्याचे प्रशिक्षण देते. प्रेरित राहण्यासाठी, ते लोकांना साध्य करण्यायोग्य उद्दिष्टे चित्रित करण्यासाठी आणि किरकोळ टप्पे साध्य करण्यासाठी प्रोत्साहित करते. विलंबाने प्रेरणा देऊन मात करता येते.

६. अपूर्णता स्वीकारणे: परिपूर्णतेचे ध्येय प्रत्येक वेळी तणाव आणि तणाव निर्माण करते, जे आपल्या मानसिक आरोग्यास हानी पोहोचवते. म्हणून आपले दोष स्वीकारा आणि आपल्या मर्यादांवर मात करा. स्वीकृती आपल्याला पुढे जाण्यास आणि नकारावर मात करण्यास परवानगी देते.

आपल्या वैयक्तिक जीवनात कायझेन लागू करणे सतत सुधारणेची भावना स्वीकारत आहे. आपण प्रत्येक क्षणात जगले पाहिजे आणि झटपट समाधानापेक्षा दीर्घकालीन उत्पादकतेला प्राधान्य दिले पाहिजे. या सवयींनी हे सुनिश्चित केले आहे की आपण आपला व्यवसाय गमावण्याऐवजी, महानतेसाठी आंधळा पाठलाग करून, प्रभावी छोट्या पावलांनी वरची प्रगती चालू ठेवली पाहिजे.

वेबिनारचा उद्देश ‘एक दिवस किंवा एक दिवस किंवा एक दिवस, हा तुमचा निर्णय आहे’ या कल्पनेला प्रोत्साहन देण्याचा होता. योग्य दिशेने सर्वात लहान पाऊल आपल्या जीवनातील सर्वात मोठे पाऊल आहे